Điều mình sẽ làm lại vào những năm cấp 3
chọn ngành thế nào....
Ảnh: Brendan Church
Câu chuyện chọn ngành
Năm cuối cấp 3.
Mình thích tâm lý học vì luôn quan tâm đến cách con người đối xử với nhau và những trạng thái tâm lý của chính mình. Mình nghĩ nếu học ngành này, mình có thể giúp được nhiều người.
Mình hào hứng kể với gia đình và người bạn mà mình thân nhất. Và nhận được 2 câu trả lời chí mạng:
Bạn mình: "Muốn làm bác sĩ tâm lý không dễ đâu, các trường ở Việt Nam không đào tạo ngành này tốt được và ông phải học thêm bằng bác sĩ để hành nghề."
Bố mình: "Học tâm lý có phải ra làm ở bệnh viện tâm thần không? * nhìn mình bằng ánh mắt hãi hùng. Học xong có kiếm được tiền không? Mà nhà mình không có tiền chạy việc đâu nhé!"
Với nguyện vọng theo đuổi tâm lý học ở trường có thể giúp mình phát triển ở lĩnh vực Tâm lý học. Mình được giúp đỡ để apply Fulbright. Nhưng buồn là mình rớt vòng phỏng vấn lần 1 kỳ mùa xuân.
Mình đã dao động. Mình nhận ra mình chưa hiểu rõ về con đường mình muốn chọn và cảm thấy lựa chọn của mình có vẻ mơ mộng và chông chênh quá. Và tài chính nhà mình lúc đó thì nếu đậu mà không có tiền đi học thì mình cũng chưa biết làm thế nào. Mình từ chối lần tham gia phỏng vấn nhóm vào kỳ tuyển sau của trường.
Và thế là, thay vì học tâm lý, mình quyết định chọn kinh tế, vì nghĩ đến những tiêu chí "an toàn":
✔ Ngành này kiếm được tiền.
✔ UEH là trường top về đào tạo Kinh tế ở Hồ Chí Minh sau FTU.
Bước vào đại học, mình không có phương hướng gì cả. Mình cứ học, cố gắng tìm những điểm thú vị ở môn mình học, cố gắng xem mỗi môn sẽ ứng dụng vào thực tế thế nào. Và mình nhận ra kể cả chọn kinh tế cũng có nhiều hướng: tài chính, bảo hiểm, bất động sản. Mà trong 1 ngách có cũng chia ra rất nhiều vị trí. Trường sẽ cố gắng đào tạo cho biết hết các vị trí đó. Rồi ra trường sẽ tự chọn. Mình không biết mình thuộc về đâu.
Mình cố gắng tham gia hoạt động xã hội, thử các vị trí khác nhau trong tổ chức. Rồi đi thực tập trái ngành, thực tập đúng ngành.
Mình bắt đầu trải nghiệm:
✔ Chạy mấy chiến dịch marketing cho sự kiện.
✔ Thử làm sales, kinh doanh nhỏ.
✔ Làm nghiên cứu cho giảng viên trong trường đại học.
✔Thực tập nghiên cứu thị trường cho tập đoàn.
✔ Làm việc trong tổ chức giáo dục, công ty giáo dục.
Và dần dần, cho tới hiện tại, mình nhận ra mình thích giáo dục và phát triển con người hơn tài chính thuần túy. Và dù có kĩ năng giao tiếp để làm sales, mình muốn làm vị trị gì đó mà đem lại tác động trực tiếp cho khách hàng hơn là chỉ đem doanh số về công ty hay chỉ nghiên cứu thôi.
Đây là 4 điều mình sẽ khuyên mình vào năm cấp 3 khi chọn ngành
Chọn ngành chỉ là bước đầu
Một trong những bài học mình học từ cuốn “The next 5 moves” là: không phải có hay không mà chọn ngành đó xong sẽ đi tiếp thế nào và mong muốn của mình là gì?
Dẫu chọn ngành, khi bắt tay vào cũng sẽ có rất nhiều ngã rẽ và có nhiều điều xảy ra làm thay đổi nhận thức của mình.
Nên nếu được mình sẽ bảo bản thân là chọn ngành chỉ là 1 phần, sau này có thể thay đổi.
Đây cũng chính là điều mà chị mentor đã nói với mình năm cấp 3.
Dành thời gian trải nghiệm
Đừng chờ đến khi học xong mới tìm nghề nghiệp phù hợp.
Ở trường cấp 3, ngay từ năm lớp 10 thầy hiệu trưởng của mình đã bảo sinh viên hãy thử đi làm hoặc quan sát những người đang làm nghề đó xem thực tế diễn ra thế nào.
Bí mật: năm cấp 3 mình từng nghĩ mình thích kinh doanh và từng thử đi bán vé số cơ :)))
Thực ra dành những năm đại học để thử hết nghề này nghề kia thì cũng đúng nhưng nó sẽ làm chúng ta căng thẳng khi vừa học, vừa dành thời gian thử đi làm và đôi khi còn tham gia các hoạt động xã hội.
Nếu được làm lại, mình sẽ thử từ năm cấp 3, thử làm thêm, va chạm nghề nghiệp thật nhiều.
Gặp nhiều người ở các độ tuổi khác nhau, tầng lớp khác nhau, làm nhiều công việc khác nhau sẽ hiểu bản thân, hiểu thế mạnh và điểm yếu của mình. Cũng sẽ hiểu thế giới bên ngoài kia người ta kiếm tiền hay sống thế nào.
Chuyện đơn giản nhất là khi đi làm, dưới cấp độ nhân viên thì thấy mọi người hay bảo áp lực với cực. Nhưng mình đi làm cho 1 sếp hồi năm 3 bên Bất Động Sản thì sếp còn làm, học gấp đôi nhân viên. Người ta làm vì người ta thích làm việc và nhờ vậy người ta giàu. Sếp có nói với mình một câu là: nếu em là chị em sẽ hiểu tại sao người giàu hay chê người nghèo lười biếng.
Nhờ trải nghiệm đó mà mình không còn hay than cực khi đi thực tập mà phải làm nhiều vì mình biết mình học được gì và cũng hiểu cường độ làm việc thực tế của các sếp thế nào. Chỉ khi lương ít quá không đủ sống mà cực mới nghỉ thôi:)))
Hãy hỏi tại sao khi ai đó nghi ngờ quyết định của bạn
Khi mình nói về ước mơ, mình nghe câu trả lời từ bạn và bố mình 4 năm trước, mình có 2 loại phản ứng:
Người này đang phản đối mình? Mình sẽ xù lông để bảo vệ bản thân
Liệu tôi có đang chọn sai? MÌnh dao động và nghi ngờ quyết định của bản thân.
Nếu được làm lại, mình sẽ không dừng ở câu trả lời mọi người đưa, mà sẽ làm hai điều
Họi tại sao họ nghĩ vậy? Họ dựa trên trải nghiệm gì? để thưc sự hiểu góc nhìn của họ về lựa chọn của mình. Vì mình cũng hiểu mình là đứa khá bay bổng, và nhiều khi vision đẹp quá mình bỏ qua những vấn đề thực sự có thể gặp phải.
Biến câu chuyện từ tranh luận thành thảo luận. Để hiểu rõ lựa chọn của mình hơn. Nếu mình có thể thực sự trả lời được những nghi vấn từ người khác và có hướng giải quyết thỏa đáng, mình sẽ tự tin hơn rất nhiều vào lựa chọn của mình.
Đừng kỳ vọng gia đình chấp nhận lựa chọn của mình
Gia đình không phải lúc nào cũng hiểu về con đường mình chọn.
Có những lúc mình cảm thấy rất buồn và giận dỗi bố mẹ vì luôn muốn mình theo con đường mà bố mẹ cảm thấy an toàn.
Chuyện ngoài lề:
Năm 2 mình tham gia một dự án xã hội, mình thức khuya, rồi dậy sớm đi học và có ít thời gian nghỉ ngơi, bố mẹ mình lo lắng nhưng thay vì nói chuyện với mình. Bố đã chê tổ chức đó vô bổ và lên Fanpage cmt đại loại là con cái nên biết nghe lời bố mẹ :))
Còn mình cũng không biết cách giao tiếp với bố mẹ nên mình đã tuyên bố với bố là nếu bố còn cấm con tham gia tiếp thì từ nay mình sẽ khỏi gọi điện về cho bố và mình có làm gì cũng không trao đổi với bố nữa. Rồi mình tắt máy:)) Ôi nhớ lại thì lúc đó mình khóc như mưa còn bố thì nghe bảo cũng khóc với mẹ.
Học cách giao tiếp để duy trì mối quan hệ, thay vì chỉ tìm kiếm sự chấp nhận. Đây là điều mình thấm thía nhất.
Trên con đường mình chọn, đôi khi việc bố mẹ hay gia đình không hiểu là chuyện bình thường, và mình cần làm cho bố mẹ yên tâm rằng mình có thể chịu trách nhiệm với cuộc đời mình, và thấu hiểu cho nỗi lo của bố mẹ thay vì hành xử như một đứa trẻ. Mình vẫn đang tập.
Nhìn lại thì con đường chọn ngành nghề của mình thực sự rất ngoằn ngoèo. Con đường sẽ không thẳng tắp như những thứ mình hình dung khi còn bé, nhưng chính những khó khăn, sự thay đổi đó lại là cơ hội để mình trưởng thành hơn và hiểu rõ mình muốn gì.
Chúng ta không cần phải có tất cả câu trả lời ngay lập tức, chỉ cần bước đi và tự tin vào quyết định của chính mình. Dẫu sao thì mình tin là việc khám phá về chính mình và phát triển sẽ không bao giờ kết thúc.
Còn bạn thì sao, bạn định hướng cho sự nghiệp của mình như thế nào? Mình rất muốn được tham khảo thêm nhiều con đường khác từ mọi người.
Bài viết thuộc thử thách 8 tuần Viết Tiếp Sức của Alumni.
#wotnalumni #withmo