Chúng ta có đang giải quyết vấn đề đúng cách?
Framework giải quyết vấn đề từ Patrick Bet-David
Ảnh: readingraphics.com
Xin chào mọi người, không biết một tuần của mọi người diễn ra thế nào?
Nếu còn làm ở công ty thì chắc giờ mọi thứ đã dần vào guồng, còn nếu là sinh viên thì đang tìm nơi thực tập.
Như mình, là đang bắt đầu tìm công việc mới. Và mình rơi vào tình trạng hoảng loạn khi có nhiều hướng đi, cũng khá mù mờ về tương lai.
Thực lòng, khi gặp một ai đó đang theo đuổi lĩnh vực chuyên môn của họ từ 1 năm trở lên và không có xu hướng muốn dừng lại. Mình hay hỏi họ lý do cho mình có thể chọn được thứ họ đang làm để dấn thân theo đuổi 1 thời gian dài như thế?
Anh Tuấn Mon có viết một bài rất hay về việc ra quyết định, bạn có thể tham khảo ở đây:
Mình cũng hay tự đọc lại các nhật ký cấp 3, hay nhớ lại các cuộc nói chuyện của mình về các anh chị lớn hơn để xem tại sao lúc đấy mình hành xử như vậy, lúc đó mọi thứ xung quanh tác động tới mình thế nào và dựa thêm vào các kết quả hiện tại để rút ra bài học cho định hướng tiếp theo.
Mình không còn tin vào cảm giác của mình nữa. Mình đã trải qua 6 công ty từ năm 2 đại học tới giờ, mình thấy công việc nào, lĩnh vực nào cũng có sự thú vị và khó khăn của nó. Vì thế, cảm giác “thích hay không, phù hợp hay không” lúc này không còn giúp cho mình đưa ra quyết định cho con đường sự nghiệp tương lai.
Nhưng làm sao để lựa chọn của mình chắc chắn hơn và không bị cảm giác hoang mang làm cho mất bình tĩnh?
Nếu bạn cũng đang đau đầu với vấn đề giống mình, tìm một framework để giảm việc đưa ra quyết định cảm tính thì có thể tham khảo bài này nha.
Khi ra những quyết định quan trọng, đôi khi chúng ta sẽ cảm thấy chần chừ và có thể có chút sợ hãi. Các quyết định của “người lớn” như xử lý vấn đề khi đi làm, học cao lên, lập gia đình,… đây đều là những thứ có thể chúng ta chỉ được làm 1 lần vào đúng một khoảng thời điểm nhất định và không thể đoán được hoàn toàn kết quả. Nếu chẳng may quyết định đó dẫn tới 1 kết quả không như chúng ta kỳ vọng ban đầu. Chúng ta sẽ sai, mất thời gian.
Thường, những lựa chọn của chúng ta có thể rơi vào 1 trong 2 trường hợp sau:
Cảm tính: cảm thấy thích, cảm thấy cần mà chưa đào sâu về các hướng giải pháp. Thấy xã hội cần, bạn bè theo đuổi nhiều, bố mẹ khuyên,… nên làm theo.
Giải quyết triệu chứng thay vì gốc rễ: ví dụ như mình. Mình hoang mang nên mình nghĩ là ta cần 1 ngành nghề để theo đuổi, 1 công ty để làm việc thay vì đi vào phần cốt lõi chính là năng lực của chúng ta, các nguồn lực về tài chính, thời gian, điều kiện gia đình, sở thích.
Vậy nên ta cần tìm ra cách nào đó để có một cái nhìn đầy đủ về các hướng đi mà ta phải lựa chọn và giảm cảm tính khi hành động.
Một trong những mô hình mình tham khảo gần đây chính là mô hình giải quyết vấn đề của doanh nhân Patrick Bet David trong cuốn “Your next five moves” ( tâm đắc quá nên cũng đem ra viết nhiều bài ><)
Ảnh: framework chụp từ cuốn “Your next five moves”
Giải quyết 1 vấn đề sẽ gồm 3 bước thế này:
Do không tải được sách bản tiếng Việt nên mình tạm dịch xuống dưới kèm theo case study mình tự làm cho chính mình.
Bước 1: Xác định cốt lõi vấn đề mình đang gặp phải và các vấn đề ưu tiên cần giải quyết. ( Investigate)
Vấn đề này ảnh hưởng tới mình thế nào?( chấm độ khẩn cấp)
Vấn đề này có lợi và hại thế nào tới mình.
Nguyên nhân thực sự của vấn đề?
Nếu áp dụng vào vấn đề hiện tại của mình sẽ là:Việc mù mờ về định hướng khi đi làm sẽ tác động tới mình thế nào?Vấn đề này làm cho mình bị thụ động khi đi làm, lúc nào cũng hoang mang về tương lai, lo lắng, hoảng sợ, không chắc chắn về bản thân → Không làm tốt công việc, mọi thứ làm dở dang.Nguyên nhân:Tại sao mất định hướng? Vì mình xác định sai định hướng phù hợp cho bản thân.Tại sao xác định sai? Vì chưa hiểu bản thân, không có chứng kiến.Tại sao không hiểu bản thân, không có chứng kiến? Vì không quan sát được điểm mạnh điểm yếu thật sự mà đi theo những định nghĩa thành công và giỏi từ bố mẹ hoặc mọi người xung quanh. Sợ đi theo cảm giác của mình sẽ sai.Tại sao sợ đi theo cảm giác của mình sẽ sai? Vì chưa thực sự lên kế hoạch hay hình dung là những thứ mình muốn thực hiện cần nguồn lực và có kết quả gì…Chắc chắn ta sẽ luôn gặp nhiều vấn đề cùng một lúc.
Vậy nên cần ghi hết ra giấy những vấn đề mình gặp phải và chấm độ khẩn cấp cho nó.
Vấn đề này mình ưu tiên vì mình đã xây dựng quỹ dự phòng từ hồi mình đi làm ở công ty cũ, mình có thể bình tĩnh nghỉ việc và tìm con đường mới để theo đuổi. Bố mẹ mình cũng ủng hộ.
Nhưng nếu bạn chọn giữa định hướng tương lai và cái ăn hằng ngày thì yes, nhất định vấn đề thứ hai sẽ phải giải quyết trước.
Bước 2: Giải quyết( Solve)
Mình cần đến ai hỗ trợ, ai sẽ tác động.
Các giải pháp mình có thể làm là gì?
Các hậu quả có thể xảy ra?
3 phương án nghề nghiệp mình có thể cân nhắc:Đường thẳng: xin việc trái ngành, làm từ vị trị nhỏ nhất-thực tập sinh, lương thấp nhất đi lên.
Đường vòng: từ kĩ năng mình có, xin việc ở vị trí tương đương nhưng trong công ty thuộc lĩnh vực mình muốn theo đuổi. Từ từ học kỹ năng đáp ứng vị trí mình muốn, chăm chỉ phụ giúp công việc phòng ban kia rồi nhảy việc sang.
Đi học thêm khóa bổ túc về kĩ năng muốn nhảy việc. Tham gia thêm các cuộc thi, các tổ chức liên quan làm trước. Làm 1 ngành khác để có tài chính rồi mới xin việc sang ngành mình muốn.
Các hậu quả có thể xảy ra:
- Mất gần hết các mối quan hệ cũ.
- Hạn chế thời gian vui chơi giải trí, có thể sẽ nhàm chán.
- Chậm hơn các bạn đã đi theo ngành từ lâu, áp lực đồng trang lứa.
- Hết tiền dự trữ, bắt buộc phải đi làm kiếm tiền trước khi làm được ngành mình muốn.Trong phần này, ngoài những điều mà Patrick đề xuất, mình còn thấy một hệ thống chấm điểm quyết định (Decision-Making Matrix) khá hay dựa trên các yếu tố sau.
Tác động: Nếu thực hiện, tác động của phương án này lớn đến đâu?
Khả thi: Mình có đủ nguồn lực để làm không?
Thời gian thực hiện: Giải pháp này có nhanh chóng mang lại kết quả không?
Rủi ro: Nếu thất bại, hậu quả có nghiêm trọng không?
Sau đó, chọn phương án có tác động cao, khả thi, thời gian hợp lý và rủi ro thấp nhất.
Bước 3: Hành động theo giải pháp đã chọn( Implement)
Mình cần thuyết phục ai( có ai có thể giúp đỡ mình giải quyết vấn đề)
Phân công trách nhiệm
Quy trình mới( thực hiện phương án đã chọn ở bước 2)
⇒ Cần kế hoạch hóa những thứ mình muốn thành những bước có thể đạt được để tránh khỏi cảm giác mơ hồ⇒ Nhớ lại những ký ức trong quá khứ, các công việc mình làm, các bài test,… để xem làm gì sẽ khiến mình hạnh phúc⇒ Định nghĩa thành công của mình là gì?⇒ Nếu dễ bị tác động thì tránh xa những người không ủng hộ bạn, những người không tập trung và mục tiêu sự nghiệp, mà ở gần những người có mục tiêu và thực tế hóa mục tiêu của họ.Túm lại
Đây là một framework toàn diện nhất về cách suy nghĩ và đưa ra giải pháp đối với mình thời điểm hiện tại. Năm nay mình sẽ áp dụng phương pháp này mỗi khi ra quyết định làm một điều gì đó.
Luôn hỏi “Tại sao?” ít nhất 5 lần trước khi đưa ra quyết định.
Dành thời gian để tìm nhiều phương án hơn thay vì chọn ngay cách dễ nhất.
Đánh giá các phương án bằng tiêu chí rõ ràng thay vì theo cảm tính.
Mình đã plan là cuối năm ra một bài kiểu” 1 năm áp dụng phương pháp giải quyết vấn đề của Patrick Bet-David và kết quả”.
Hi vọng bài viết dài dòng chưa hoàn thiện này có thể cung cấp ý tưởng gì đó thú vị hoặc mới mẻ cho mọi người.
Cảm ơn mọi người đã đọc tới đây.
Chúc mọi người tuần mới vui vẻ nhé!
Nếu bắt đầu tập viết và muốn nắm được các bước cơ bản của việc viết từ việc thu thập ý tưởng, chế biến ý tưởng thành một bài viết hoàn chỉnh và cách phân phối các bài viết của mình để việc viết trở nên dễ dàng hơn thì hãy đăng kí học "Writing on the Net" nhé!
Mình vẫn đang học viết và áp dụng kiến thức từ khóa học này: **https://elearning.movahoi.com/course/writing-on-the-net**
2 anh giáo là anh Akwaaba Tung | Substack và anh Tuấn Mon | Substack đã đóng gói “công thức thành công của mình” vào khóa học online để bạn có thể tự học ở bất kì đâu, bất kì lúc nào chỉ với học phí là 1.165.000 VNĐ.
Riêng với bạn đọc bài viết này và muốn đăng kí khóa học, hãy điền ngay mã “Chianti222” để nhận ngay voucher 100k nhé.
Chúc bạn sớm lên con tàu viết cùng mình.
Bài viết thuộc thử thách 8 tuần Viết Tiếp Sức của Alumni và “Số lượng hơn chất lượng” cùng em gái Leng Eng Hà
#wotnalumni #withmo